Woensdag 18 maart 2020

Het is een hele tijd geleden dat ik nog in mijn pen kroop. Geen tijd. Te druk met werk en opleiding, leven en fun. En geen noodzaak misschien. Toch hing het de hele tijd in mijn achterhoofd. Ik zou moeten schrijven. Regelmatig. Schrijven met een beeld erbij. En het gebeurde niet. Meer dan een jaar lag alles stil.

Maar nu is alles anders.

Corona kwam en het werk smolt weg. Want ik werk met individuen en met groepen. In real time, met kleurpotloden, stiften en andere bijzondere materialen. Ik maak kunst in cocreatie. Samen, met mensen, op minder dan 1 meter afstand van elkaar.

Nu even niet dus. Of anders misschien. Maar ik weet nog niet hoe.

In 2016 maakte ik een hele reeks etsen over virussen in een stadscontext. Pas deze ochtend dacht ik daar plots aan. Ik zocht even in mijn schuiven en was verrast toen ik de reeks etsen terugvond. Dit is er eentje van. Titel: 'Offline'. De reeks etsen vormde een uitnodiging naar mezelf om me terug te plooien in het hier en nu, ver weg van het internet en allerlei besmettelijke apps, een uitnodiging om in het hier en nu, samen te vallen met mezelf. Op elk van de afdrukken krioelen er viruspartikeltjes. Ze vliegen langsheen gebouwen waar bloemen op groeien en poëzie versnipperd uit de hemel valt. Een soort van surrealistisch pandemisch schouwspel. Nooit gedacht dat het realiteit zou worden.

Let's go viral!

In deze dagen van lockdown wil ik graag op een schrijvend kunstige manier aanwezig zijn bij wat er zich toont. Ik weet nog niet precies in welke vorm, maar dit is alvast de eerste bladzijde. Dus, laten we beginnen bij het begin. De origine van deze blog. Het verschrikkelijke virus.

Fascinatie alom.

Een virus is een fascinerend ding. Ik weet nog hoe ik in de derde kandidatuur geneeskunde les volgde bij Professor Billiau. Ik zie het nog voor me. Het auditorium in het oude Rega-Instituut in Leuven. De eerste les virologie, een bordschema met daarop prachtige symmetrische structuren. Hoe meer ik erop inzoomde, hoe meer ze me fascineerden. Daarom ging ik enkele jaren later naar London en haalde er een Master in Virologie. De fascinatie bleef duren. Een virus is een ingenieus ding. Het is de kleinste biologische entiteit en toch bezit het over een onovertreffelijke kracht.

Altijd te gast.

Een virus is helemaal iets anders dan een bacterie. Een bacterie is een ééncellig organisme en leeft op zichzelf. Een virus is ruim duizend keer kleiner en kan niet op zichzelf bestaan. Het heeft een gastheer nodig: een bacterie, een plant, een dier. Van alle cursussen die ik ooit verslond, bewaarde ik er slechts enkelen. Eentje ervan ligt hier nu voor me. We schrijven ACCO, 1990. De zevende herziene uitgave van 'Medische Virologie' geschreven door A. Billiau: 'Een virus is levenloos materiaal totdat het in een cel terecht komt. Het virus gebruikt dus het metabolisme en de cellulaire organellen van de gastheercel voor zijn eigen vermenigvuldiging.' Een uiterst slimme zet. Net omwille van die eigenschap zijn virale ziekten zo moeilijk te bestrijden. Heel anders dan een bacteriële infectie. Daarvoor bestaat het wondermiddel 'antibioticum'.

Back to Corona.

Genoeg biologie. Terug naar vandaag. De zon schijnt. Het is een gewone woensdag. Iedereen is thuis. Alsof het Pasen is. Want de zon schijnt en de paasbloemen stralen geel in het gras.

Wat me vandaag de dag fascineert. Hoe een relatief ongevaarlijk virus, onzichtbaar voor het blote oog, een hele maatschappij plat kan leggen. Ik doe research. Raadpleeg de bronnen van toen. Neem er cijfergegevens bij. Ik probeer het te verstaan. Mijn hoofd kan er niet bij.

Ik begrijp wel wat er gebeurt. Waarom de virologen doen wat ze doen, waarom de overheid doet wat ze doet, waarom de maatregelen straf zijn. De curve platleggen, de capaciteit van de ziekenhuizen bewaken en liefst ook wel, als het even kan, zo weinig mogelijk doden.

En toch, toch is er iets dat ik niet versta. Ik kan er mijn vinger nog niet helemaal opleggen. Maar misschien kan ik er wel omheen wandelen, elke dag weer, op zoek naar de essentie. Niet door antwoorden te geven, maar door vragen te stellen.

Morgen terug dus.

En om af te sluiten, een brokje poëzie, dat vandaag voorbijgleed op mijn facebookfeed. Het geeft me te denken...

De planeet herademt.
Het virus Mens houdt zich even gedeisd.

Stefan Hertmans